Beste leden van de gemeenteraad,
Op het moment dat u dit jaarverslag ontvangt, hopen we dat Nederland zich bevindt in de laatste fase van de coronacrisis. En dat het einde van de beperkende coronamaatregelen in zicht komt. Het coronavirus heeft onze inwoners en ondernemers op vele manieren geraakt. De effecten zijn zichtbaar binnen onze gemeenschap. Op het gebied van gezondheid en werkgelegenheid en financieel en/of sociaal-emotioneel. Waar mogelijk hebben we onze inwoners en ondernemers ondersteuning geboden. En zullen dat uiteraard ook de komende periode blijven doen.
Ook heeft het coronavirus effect gehad op onze gemeentelijke organisatie. Zo kregen we er taken bij, moesten medewerkers massaal thuiswerken, moesten we participatietrajecten aanpassen en extra prioriteiten stellen. Ondanks alle veranderingen, beperkingen en uitdagingen zijn we erg tevreden over de behaalde resultaten in 2020. Veel van onze activiteiten zijn ondanks de coronacrisis ‘gewoon’ doorgegaan. Mede dankzij de enorme betrokkenheid en flexibiliteit van onze medewerkers en samenwerkingspartners. Niet in elk hoofdstuk belichten we de coronacrisis. Alleen waar relevant treft u een verwijzing of toelichting aan.
Grote vooruitgang
2020 is in veel opzichten een bewogen jaar geweest. Dat komt ook tot uitdrukking in de projecten en initiatieven waaraan we hard hebben gewerkt en waarmee we grote vooruitgang hebben geboekt. Zoals bijvoorbeeld:
- De derde ontsluitingsweg, de herinrichting inclusief participatieproces van de Julianaweg.
- Het Botter+ project.
- De ontwikkeling Wet voorkeursrecht De Purmer.
- De voorbereidingen voor de huisvesting van de brandweer in Kwadijk en Edam.
- De omgevingsvisie en verduurzaming.
- De geplande bouw van de bouwspeelplaats en het Gymsportcentrum;
- De bouw van nieuwe scholen in Volendam en Beets.
- Start van de werkzaamheden Korsnässterrein voor de bouw van woningen.
- Ontwikkelingen aan de Hoogstraat.
- Friese Vlaak/Social Firm.
- De verkoop van het voormalig Raadhuis Oosthuizen.
- Gebiedsontwikkelingen in Oosthuizen.
- De implementatie van het Groenplan.
- Het parkeerterrein Singelweg.
- De rioolvoorzieningen in Blokgouw en Rozetten.
- Het plaatsen van afvalcontainers.
- Straatverlichting vervangen door led.
- De uitvoering van de Tozo- en vangnetregelingen.
- Aanbod van jeugdactiviteiten op vrijdag- en zaterdagavond.
Ook zijn we continu bezig geweest met de verdere optimalisatie van onze dienstverlening en communicatie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het thuisbezorgen van documenten, het in stand houden van onze fysieke dienstverlening, het verbeteren van onze schriftelijke communicatie, crisiscommunicatie, laatste voorbereidingen voor de meldingenapp en het aanpassen van de werkprocessen Wmo, Participatiewet en Jeugdzorg.
Daarnaast hebben we veel beleidsplannen ontwikkeld die door de gemeenteraad zijn goedgekeurd. Ook regionaal zijn we steeds beter vertegenwoordigd. Bijvoorbeeld op het gebied van Economie en Zorg & Veiligheid. En door onze deelname in de Regiegroep MRA en de Purmer.
Ondernemend en betrokken
Participatie maakt steeds meer onderdeel uit van de uitvoering van ons beleid. We informeren en adviseren inwoners over de mogelijkheden en faciliteren hen om zelf initiatieven te nemen. Door een intensief samenspel van inwoners, vrijwilligers en professionals willen we onze dienstverlening optimaal laten aansluiten bij wat er leeft in de samenleving. En wendbaar zijn om te kunnen inspelen op de initiatieven die zij zelf ondernemen. Op deze manier willen we ook de komende periode invulling geven aan onze ambities en kernwaarden.
Korte terugblik op 2020
Het jaar 2020 kenmerkt zich door een grote focus op de uitvoering en verdere professionalisering van de organisatie daartoe. Met een gezonde organisatie, die toegerust is op het waarmaken van onze ambities, sturen we op zichtbaar resultaat, werken we met een realistische planning, beheersen we de risico’s op de grote dossiers en waar mogelijk en zinvol blijven we inhuur vervangen door eigen personeel.
De taakstelling op de organisatie zoals opgenomen in de begroting 2020 - 2023, wordt behaald door afslanking op meerdere onderdelen, waaronder het verder verkleinen van het managementteam. Parallel aan deze taakstelling, is het wel van belang om te investeren in enkele cruciale onderdelen van de organisatie: Inkoop, ruimtelijke projecten en ICT. Dit zijn belangrijke onderdelen bij het realiseren van onze ambities. De kosten voor Inkoop zijn in 2020 tijdelijk verhoogd en zijn nodig om de komende jaren de hoge kosten van inhuur om te zetten in vast personeel. Volgens de begroting zouden de meerkosten voor personeel ten behoeve van ruimtelijke projecten grotendeels via ‘anterieure overeenkomsten’ worden verhaald op de ontwikkelaars. In werkelijkheid is de toerekening van de salariskosten naar de diverse lopende projecten door aanwijsbare omstandigheden in 2020 incidenteel lager en drukt daardoor op het resultaat. Onze ICT is een aandachtspunt voor de komende jaren.
Ook de kostenontwikkeling binnen het Sociaal Domein vergt onze aandacht. In de begroting was reeds een negatieve bijstelling opgenomen van € 1,6 mln., waarvan € 1,4 mln. voor Jeugdzorg. In 2020 heeft een integrale evaluatie plaatsgevonden van het beleid op het gebied van jeugd, sport, kunst en cultuur en leefstijl. Een van de punten is dat we in de toekomst meer lokale regie willen voeren op de uitvoering en bijstelling van ons sociale beleid. Het verbeteren van onze informatievoorziening is hierbij van cruciaal belang. Tevens is een periode aangebroken waarin we met voldoende afstand kunnen kijken naar het zorg- en hulpstelsel dat we hebben gebouwd. Dit heeft ertoe geleid dat in 2020 een verdere synchronisatie van de beleidsdoelstellingen over de verschillende sociale domeinen heen heeft plaatsgevonden.
Effecten van het coronavirus
Vanaf het begin van de corona-uitbraak zijn Rijk en medeoverheden als één overheid opgetreden om het coronavirus en de economische en sociale gevolgen van de coronacrisis te bestrijden. De medeoverheden doen, in samenwerking met elkaar en met het kabinet, alles wat ze kunnen en willen dat ook blijven doen. Dat is ook wat burgers en bedrijven verwachten en vragen, ook van hun lokale en regionale overheden. Zeker nu iedereen zich realiseert dat de effecten van deze coronacrisis nog gedurende langere tijd merkbaar zullen zijn.
De gemeente heeft haar verantwoordelijkheid genomen in de uitvoering van noodzakelijke maatregelen gericht op opvangen van de effecten van de pandemie, zoals:.
- Uitvoering TOZO en Vangnetregelingen.
- Tegemoetkomingen aan ondernemers (huurverminderingen).
- Tegemoetkomingen non-profit organisaties.
- Tegemoetkomingen sportverenigingen.
Het coronavirus en de coronamaatregelen hebben financiële gevolgen voor de gemeente. De gemeente heeft enerzijds extra uitgaven gemaakt en wordt geconfronteerd met derving van inkomsten. Anderzijds wordt de gemeente gecompenseerd door het Rijk en heeft juist minder uitgaven gedaan door uitgestelde activiteiten. Om een incidenteel financieel effect hiervan in de jaarrekening te voorkomen, is in de Winternota voorgesteld een bestemmingsreserve te vormen. Per saldo zijn de inkomsten met betrekking tot het coronavirus in 2020 hoger dan de kosten die de gemeente (tot op heden) gemaakt heeft. Dit verschil wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve en is hierdoor beschikbaar in 2021. Onder de paragrafen is hiervoor een aparte bijlage opgenomen waarin deze inkomsten en uitgaven zijn verantwoord.
Financieel resultaat
Het jaar 2020 sluit met een nadelig saldo van € 2,2 mln. Dit is € 1,3 mln. lager dan begroot (€ 875.000 negatief). Bij het opstellen van de Winternota is rekening gehouden met de verkoopopbrengst van het voormalig stadskantoor in Oosthuizen van € 1,1 mln. De daadwerkelijke overdracht en realisatie hiervan vindt plaats in 2021. Indien de verkoopopbrengst buiten beschouwing wordt gelaten, is het financieel resultaat 2020 in lijn met de begroting. Voor een nadere analyse en het ontstaan van het negatieve resultaat verwijzen we u naar het onderdeel “Financieel resultaat” met een toelichting op de verschillende programma’s.
Begin 2021 is de gemeenteraad geïnformeerd over de financiële positie van de gemeente, die volgens de vorige controlerende account, provincie en VNG uitstekend is. Het negatieve resultaat over 2020 komt ten laste van de Algemene Reserve en deze reserve is onderdeel van het Eigen Vermogen van de gemeente. Omdat in de begroting voor 2020 ook enkele stortingen in de Algemene Reserve waren geraamd verandert de eindstand niet t.o.v. 2019. De financiële positie blijft daarmee in lijn met de beoordelingen van de eerder genoemde organisaties.
Financieel gezond
Van ons als gemeente wordt verwacht dat wij een belangrijke rol vervullen bij maatschappelijke thema’s. Financiële bewegingsruimte is een minimale voorwaarde om die rol uit te kunnen oefenen. De financiële positie van onze gemeente geeft vooralsnog een positief beeld voor de komende jaren. In de begroting van 2020 is ruim € 4 mln. omgebogen om ruimte te maken voor de ambities en structureel te investeren in de kwaliteit van openbare ruimte. In de begroting 2021 zijn nieuwe ombuigingen opgenomen (aanvullend op de ombuigingen uit 2020) om de begroting sluitend te maken. Onder andere de grote (autonome) stijging van kosten voor de jeugdzorg maken dit noodzakelijk. Naar het oordeel van de Provincie Noord-Holland is de begroting 2021 structureel en reëel in evenwicht. Gelijk aan 2020 en eerdere jaren, is ook in 2021 sprake van repressief toezicht. Dat wil zeggen dat we de laagste vorm van toezicht hebben op de gemeentelijke financiën.
Ook blijkt de goede financiële gezondheid van onze gemeente uit diverse benchmarks. Zo heeft BDO de jaarrekeningen 2019 en de begrotingen 2021 van alle gemeenten geanalyseerd. Onze gemeente ontvangt als rapportcijfer een 10 en wordt daarmee op basis van de financiële ratio’s aangemerkt als “minst risicovol”. Op de “Monitor financiële conditie” van de VNG scoort onze gemeente een 8 tegenover een gemiddelde score van de gemeenten van 7,2. Omdat we afgelopen jaren best veel hebben geïnvesteerd, halen we geen net geen 10.
Tenslotte
De financiële positie van de gemeente geeft een positief beeld voor de komende jaren. Wij zullen de ingezette koers naar een toekomstbestendige organisatie, die past bij het karakter en de omvang van onze gemeente en die recht doet aan de ontwikkelingen, die we nu kunnen voorzien vasthouden. In 2020 hebben we als gemeenteraad en college veel zaken in gang gezet en de bestuurlijke besluitvorming daarover afgerond. De jaren 2020-2021 stonden en staan meer in het teken van de uitvoering hiervan. Waarbij aandacht voor onze dienstverlening en verdere professionalisering van de organisatie. Een gezonde begroting is daarbij een belangrijk uitgangspunt.
Het college van burgemeester en wethouders